Siyah-beyaz filmlerin, görüntü spektrumunun bütün renklerini, her rengin yoğunluğuyla orantılı olarak beyazdan siyaha kadar gri rengin tonlarıyla vermeleri gerekir. Kuramsal olarak doğru olan bu husus, uygulamada film emülsiyonların renk duyarlığına göre değişmekte ve renk tonları arasında büyük farklar meydana gelmektedir. Buna karşın renk ısı derecelerine göre hazırlanan renkli filmlerde, kullanıldıkları renk ısı derecelerine göre renk tonları değişmekte bu nedenle de bazen hiç hoşa gitmeyen sonuçlarla karşılaşılmaktadır. Siyah-beyaz filmlerde renk tonu farklarını ortadan kaldırmak, ayrıntıları koruyarak kontrastı değiştirmek, renkli filmlerde ise değişik renk ısı derecelerinde kullanılmak üzere ve tüm filmlerde kimi özel etkileri elde etmek için kullanılan çeşitli renkteki jelatin ya da camdan yapılmış ve bu amaçlar için kullanılan malzemeye filtre denir.

Filtreler yoğunluklarıyla orantılı olarak kendi rengindeki ışıkların geçmesini sağlamakta, diğer tamamlayıcı renkteki ışıkların geçmesine engel olmaktadır. Diğer bir deyimle rengine göre filtre fotoğraf makinesine giren ışığın kimi renklerini emer diğerlerini geçirir. Yani spektrumun, renk çarkının ayıklayıcısı görevini görür. Filtrenin rengi ne kadar koyu ise istenmeyen rengi emme gücü o kadar fazladır.

SİYAH -BEYAZ FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN FİLTRELER

Açık Sarı Filtre:

Düzeltme filtresidir, az kullanılır. Ortokromatik emülsiyonlarda maviler üzerindeki etkisi azdır. Pankromatik emülsiyonlarda hiç bir etki sağlamazlar. Baskılarda görüntü üzerinde mavi renk karşıtı olan kısımları daha koyu nüanslarla belirtirler. Bulutlu gökyüzü manzaraları, sabah erken ve akşam geç saatlerde plaj ve kar manzaraları fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar. Poz değerleri üzerine etkileri x 1.5, x 2 dir.

Orta Sarı Filtre:

Düzeltme filtreleridir. Manzara fotoğraflarının çekiminde ortokromatik emülsiyonlarla en çok kullanılan filtrelerdir. Ortakromatlk emülsiyonlarda renk tonlarının doğru bir şekilde çıkmasına yardım ederler. Pankromatik emülsiyonlarda ise kusursuz bir renk tonu değerlendirmesi yaparlar. Yeşilleri aydınlatır, ayrıntıları daha belirli hale getirirler. Mavi rengin yoğunluğunu arttırırlar. Bulutlu gökyüzü manzaraları, plaj ve kar manzaraları, çok renkli konuların ve çiçek fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar. Poz değerleri üzerine etkileri x 2; x 3'dür.

Koyu Sarı Filtre:

Kontrast filtresidir. Mavi rengin çok daha kuvvetli bir şekilde belirmesini sağlar. Kullanılma alanı daha etkili olarak orta sarı ve açık sarı filtreler gibidir. Bütün sarı filtreler kontrastı artırırlar. Poz değerleri üzerindeki etkileri x 3 ve x 4'dür.

Açık ve orta Sarı-Yeşil Filtreler:

Düzeltme filtreleridir. Pankromatik emülsiyonlarda manzara fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar. Orta sarı filtre etkisi gösterirler. Yeşiller üzerindeki etkisi biraz daha fazladır. Sonuç görüntü üzerindeki etkisi, mavilerin daha belirli hale gelmesi, yeşillerin daha fazla açılmasıdır. Kırmızıları, özellikle sarı kapsayan kırmızıları daha güzelleştirir. Gökyüzü manzaraları, plaj ve kar manzaraları, bahar manzaraları fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar. Çok duyarlı emülsiyonların portre çekimlerinde meydana gelen çok beyaz ten rengi ve mat dudaklar verme hatasını düzeltirler. Poz değerleri üzerindeki etkileri. x 3, x 4'dür.

Yeşil Filtreler:

Düzeltme filtresidir .Yeşil filtre bulmak zordur. Bunlar çoğu zaman maviye çalarlar. Hızlı pankromatlk emülsiyonlarla yeşilliklerin ve yaprakların çekiminde başarılı sonuç verirler ve bunları oldukça hoş açık gri şeklinde yansıtırlar, kontrastı azaltırlar. Kırmızıları daha koyu bir şekilde belirtirler. Ağaç ve bitki fotoğraflarının çekimi için en iyi filtrelerdir. Poz değerleri üzerine etkileri x 3. x 4'dür.

Koyu Yeşil Filtre:

Yeşil filtreler için söylenenler geçerlidir.

Turuncu Filtre :

Kontrast filtresidir. Mavi rengi ve daha az olarak da yeşil rengi emerler. Buna karşılık kırmızı ve turuncu renkleri ve bir oran dahilinde de sarı rengi geçirirler. Ortokromatik emülsiyonlarda bir etkileri olmaz, yalnız pankromatik emülsiyonlarla kullanılırlar. Pankromatik emülsiyonlarla çok net ve çok parlak bir görüntü verirler. Havanın sisli halini  ortadan kaldırır ve görüşü arttırır. Mavileri ve yeşile bakan mavileri çok koyu, sarıya çalan yeşil ve kırmızıları çok açık renk olarak gösterir.

Bu filtreler sarı ve maviler arasındaki bütün kontrastları belirtmek için, mavi gökyüzü manzaraları ve portre fotoğrafçılığında cilt bozukluklarını kaybettirmek için kullanılırlar, fakat solgun dudaklar verir. Sarı saçların rengini canlandırır, elbise renklerini bozar. Turuncu filtreler, aşırı derecede kullanılmayacak olursa güzel sonuçlar verirler. En büyük sakıncaları poz süresinin 4-8 kez daha arttırmalarıdır. Bu arttırma yapılmayacak olursa kontrast fazlalaşır ve güneşli havada fotoğraf çekildiği halde geceleyin çekilmiş gibi bir sonuç elde edilir.

Mavi Filtre:

Kontrast filtresidir. Mavi renk ışınlara öncelik tanıyıp, kırmızı ve turuncu renk ışınlara engel olur. Bu filtreler sarı filtrelerin tam tersi bir etki yaparlar. Kırmızıları koyulaştırır ve mavileri daha çok soluklaştırırlar. Gün ışığında çok az kullanılırlar. Mavi renge az duyarlı bir emülsiyonla mavi yüzeylerin, örneğin su yüzeylerinin fotoğrafını çekmek için kullanılırlar.

Mavi filtreler yapay ışıkta ve kırmızı renge duyarlı pankromatik emülsiyonlarda fotoflud tipi lambaların kırmızı ışınlarını önlemek amacıyla kullanılır. Yapay ışık altında cilt görünüşünü güzelleştirir, dudakların kırmızılığını belirgin hale getirir, fakat mavi renkteki gözler beyaz gibi çıkarlar. Poz değerleri üzerindeki etkileri x 2, x3’dür.

Kırmızı Filtre:

Kontrast filtreleridir. Kırmızı ışınları ve biraz da turuncu ışınları durdururlar, Kontrast yapmak için kullanılan bu filtrelerle poz süresini 8-10 kez arttırmak gerekir. Bu filtreler çok özel etkiler elde edilmek istenildiğinde kullanılmalıdır. Pankromatik emülsiyonlarla kullanılırlar ve açık kırmızı ile Orta kırmızı renkte yapılırlar. Sonuç görüntü üzerindeki etkileri mavi ve yeşil renkler siyah, kırmızı ve sarı renkler açık tonda belirir. Çekilen fotoğraflarda gece manzarası, fırtına, koyu gökyüzü ve puslu bulutlu havalar görüntüsü elde edilmek istenildiğinde ve sisli havaya karşın çok net uzak manzara fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar.

FİLTRELERİN RENKLER ÜZERİNDEKİ ETKİ TABLOSU

(pankromatik Filmlerle)

RENK ISI DERECESİ DÜZELTME FİLTRELERİ

Renkli filmlerde, bir ışık kaynağında, o ışığın renk ısı derecesine göre hazırlanmış renkli filmi kullanmak doğal olarak en güvenilir ve kolay yoldur. Fakat ister renkli reversal olsun, isterse renkli negatif film olsun hazırlandığı renk ısı derecesindeki ışık kaynağından başka renk ısı derecesindeki ışık kaynaklarıyla kullanıldığında, sonuç görüntüde meydana gelecek hoşa gitmeyen renk tonu değişikliklerini önlemek amacıyla birtakım filtreler kullanılır ki bu filtreler fotoğraf çekimi anında yararlanılan ışığın renk ısı derecesini filmin hazırlandığı renk ısı derecesine çevirirler.

ÖZEL ETKİLERİ OLAN FİLTRELER

POLARİZE FİLTRELER

Siyah-beyaz filmlerle kullanılan bu filtrelerin amacı, fotoğrafçılıkta büyük bir hata olan yansımaları ve parıldamaları ortadan kaldırarak, çıplak gözle bakıldığında donuk renkli görülen bir çok şeyin parlak renklere bürünmesini sağlamaktır. Bunun nedeni bütün planlarda dalgalı bir hareket izleyerek normal bir şekilde yayılmakta olan ışık, yansıtıcı bir yüzeyle karşılaştığında artık bütün yönlere yayılmayıp sadece bir noktada yayılmak suretiyle yansımalar meydana getirir ki, bu olaya polarizasyon olayı denir. Bu polarize olmuş ışınlar film üzerinde bir parıldama meydana getirerek, konunun ayrıntılarının ve renk tonunun kaybolmasına neden olur. Eğer bu polarize ışınların yolu üzerine, mikroskopik iyot ve kinin kristallerinden meydana gelmiş bir polarizasyon filtresi konulacak olursa, bu ışınlar kontrol altına alınabilir. Işınlar filtre içindeki kristallerin meydana getirdiği prizmaların yayılma planına paralel ise filtreden geçerler. Ama filtrenin duruş biçimi kristallerle ışınların yayılma planı arasında bir dik açı meydana getirecek şekilde ise bu ışınlar kırılırlar yani yok olurlar.

Polarizasyon filtreleri netliği bozmazlar ve yeşilimtrak gri renktedirler. Poz değerleri üzerindeki etkileri x 3, x 4'dür.

ULTRA -VİYOLE FİLTRESİ (UV) MOR ÖTESİ IŞINLARI FİLTRESİ

Mor ötesi ışınların (U-V) fazla olduğu yerlerde özellikle yüksek dağlarda, deniz ve plaj manzaralarında, kar manzaralarında mor ötesi ışınlara engel olmak için kullanılan filtrelerdir. Flu, bulanık fotoğraf çekimlerine engel olurlar. Sarı filtrelerin etkilerine benzeyen etkileri vardır. UV filtrelerin poz değerleri üzerinde bir etkileri yoktur. Yani poz değerlerini değiştirmek gerekmez.

GRİ-NÖTR FİLTRE

Tek amacı fotoğraf makinesine giren ışık miktarını azaltmaktır. Makine içine girecek ışık miktarını azaltmak için fotoğraf makinesinin enstantane ve diyafram açıklıkları yeterli olmayabilir. Bu durumda gri nötr filtre kullanılır. Bu filtreler üzerlerine düşen ışığın renk dengesini bozmadan miktarını azaltırlar ve azaltma miktarı çeşitli filtre yapımcıları tarafından değişik tutulmuştur. Bu husus, yani gri-nötr filtrenin üzerine düşen ışığın ne miktarını geçirdiği filtre prospektüslerinde yazılıdır.

SKY LIGHT (1A) FİLTRELER

Renkli fotoğrafçılıkta bütün diğer filtrelerden daha çok fazla kullanılan filtrelerdir. Mavi renk fazlalığını önlemek için kullanılırlar. Renkli filmin spektrumun mavi renk bandına karşı duyarlı olan en üst tabakasının mavi ışınlara ilaveten insan gözünün görmediği mor ötesi (U-V) ışınları da saptaması nedeniyle normal renkler altında görünen bir çok açık hava manzaraları, renkli filmde göründüğünden mavi şekilde görülür. Bunu önlemenin çok basit ve ucuz yolu objektif önüne bir SKY (1A) filtre takmaktır. Bu filtrenin rengi, çok açık pembe olması nedeniyle ikinci bir etkisi de konunun gölgede kalan kısımlarının ya da kapalı bulutlu günlerde konunun tamamının renk tonunu sıcaklaştırmasıdır. Bu suretle elde edilen sonuç bazı fotoğrafçıların tercihen kullandıkları sarımsı renkte olan UV filtreleriyle elde edilecek sonuçlardan daha hoş sonuçlar doğurabilir. SKY filtrelerinin poz değerleri üzerinde değişikliği gerektirecek bir etkileri yoktur. Konuların renk tonu üzerindeki etkileri ise fark edilemeyecek kadar azdır.

GENEL FİLTRE KULLANMA TABLOSU

(pankromatik Filmlerle)

Filtre sistemi ve Efekt filtreler:

Filtrelenmiş fotoğraf örnekleri:

Kaynak: Collins Photography Workshop-FILM

Çeviri: Burak ÖZDEMİR . Çağdaş BUHARALI