Bu köşede sizlere fotoğraf dünyasında son yıllarda açılan en yeni ve hızlı gelişen boyut olan Dijital Fotoğrafçılık hakkında bilgi ve gelişmeleri aktarmaya çalışacağım. Bu alandaki en son ilerlemeler odak konumuz olacak. Bunların genel perspektif de fotoğrafçılığa ve dijital fotoğrafçılığa yaratacağı potansiyel etkileri sizleri paylaşacağım.

DIJITAL FOTOĞRAFCIKTA SENSOR(ALGILAYICI) TEKNOLOJISI

Bu sayıdaki yazım, Dijital fotoğraf makinelerinde kullanılan SENSOR (algılayıcı) teknolojisi ve bu alandaki en son gelişmeler hakkında olacak.

Bildiğimiz gibi, konvansiyonel fotoğrafçılıkta, iyi bir fotoğraf elde edebilmek için başlıca üç ekipman, önem sırasıyla, lens, film ve fotoğraf makinesinin gövdesidir. Dijital fotoğrafçılığa geçiş yaptığımızda, son iki unsurun birbiriyle bütünleştiği görülür, zira dijital fotoğraf makineleri film kullanmak yerine SENSOR (algılayıcı) dediğimiz ışığa duyarlı elektronik parçalar kullanılmaktadır. Bunlar konvansiyonel filmin tersine genelde makinede sabit olan parçalardır. Yani siz analog fotoğraf makinenize dilediğiniz duyarlılıkta film takarak film üreticilerinin yeni ürünleri ile geliştirme yapabilirsiniz. Fakat, dijital SLR makinelerde genelde bunu yapmanız mümkün değildir. Yapabildiğiniz tek durum, arkası değişebilen bir analog makineye, dijital arka taktiğiniz durumdur. Bu durum genelde Medium Format makinelerde daha yaygındır. Kodak ve bir kaç firma daha bu konuda dijital arkalar tasarlayıp satmaktadırlar. Lakin bu durumda bile, bu alginiz parça onbinlerce dolar mertebesinde fiyatı olan bir aksesuar olacağından, yenisiyle değiştirilmesi masraflı bir olaydır. Bu nedenle SENSOR teknolojisi ve secimi oldukça hassasiyet içermektedir.

Su anda piyasada bulunan SENSOR teknolojilerini incelemeye geçmeden önce, filmin ve sensörün duyarlılığı konusuna biraz daha açıklık getirmek istiyorum. Zannedilmemelidir ki, dijital fotoğraf makineniz sadece bir film duyarlılığını destekleyecek, örneğin ISO 400, biraz önce bahsettiğimiz duyarlılık maksimum duyarlılıktır. Bunun yanısıra profesyonel fotoğraf makineleri çok basarili bir şekilde ISO 100 - ISO 3200'e kadar geniş bir yelpazede duyarlılıkları desteklemektedirler.

Profesyonelden amatöre bütün günümüz dijital fotoğraf makinelerinde kullanılan SENSOR teknolojisi, temel olarak üç çeşitte toplanabilir:

MOZAIK CCD
SUPER CCD
FAVEON-X3

MOZAIK CCD teknolojisi, su an itibariyle en yaygın olarak kullanılan sensör teknolojisi olarak karşımıza çıkıyor. Bu teknolojide algılama hücreleri dört köşe olup, her biri sadece bir rengi algılamadan sorumludur. Bu nedenle SEKIL1'deki gibi dizilmişlerdir. Her bir hücre için, diğer iki renk bilgisi kompleks interpolasyon hesabi sayesinde oluşturulur. SEKIL 3'un birinci kısmıda mozaik CCD teknolojisi hakkında detaylı açıklamayı bulabilirsiniz.

…. G-B-G-B-G-B …
…. R-G-R-G-R-G ...
…. G-B-G-B-G-B …

SEKIL 1- MOZAIK algılama hücreleri dizlisi

SUPER CCD teknolojisi, Fujifilm tarafından geliştirilmiş olup, su an itibariyle dördüncü jenerasyonuna ulaşmıştır. Fujifilm, sensörün üzerindeki algılama hücrelerinin, sensörün tamamının yüzeyine olan oranını artırarak görüntünün daha gerçekçi bir şekilde yakalanmasını sağlar. Renk algılama hücreleri sekizgen tasarlanmış olup 45 derece açıyla yerleştirilmişlerdir, bu ışığa duyarlılık(sensitivity) ve SNR oranında geliştirme sağlamaktadır. Fakat, 45 derece açıyla yerleştirilmiş hücrelerden dörtgen hücreler oluşturması, gerçektekinden daha çok pixel oluşturulmasına neden olmaktadır.

SEKIL 2A- SUPER CCD geometrisi SEKIL2B- MOZAIK ve SUPER CCD teknolojileri karşılaştırması

FAVEON-X3 teknolojisi, günümüzde en çok kullanılan Mozaik sensör teknolojisine rakip olarak geliştirilmiştir. Bu teknolojide, mozaik sensör teknolojisinin tersine, sensör'ün üzerindeki tüm pixeller üç ışık türüne de (yani R-Ğ-B ye) duyarlıdırlar. Su an için, SIĞMA firmasının SD9 dijital fotoğraf makinesinde kullanılan bu teknoloji, mozaik teknolojinde interpolasyondan kaynaklanan yan etkileri ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bu sebeple, 3 MP (MegaPixel) bir FAVEON-X3 sensörü, 9MP'lik bir mozaik sensörün performansını gösterebilmektedir.

SEKIL 3- FAVEON ve MOZAIK CCD

Özetleyecek olursak, bu üç teknoloji arasında en heyecan verici olan son bahsettiğim FAVEON-X3 teknolojisidir. dijital fotoğrafçılıkda, konvansiyonel filmin yerini tam olarak tutabilecek bir teknoloji olarak görünmektedir. Fujifilmin getirdiği SUPER CCD teknolojisi ilgi çekici olmasına rağmen, bu teknikte interpolasyonun kullanılması rahatsızlık uyandırmaktadır. Interpolasyon ile 45 derece açıyla yerleştirilmiş sekizgen pixellerden dörtgen pixeller oluşturulması ortaya bir takım yan etkiler çıkarmaktadır. Neticede interpolasyon olmayan bir bilginin komşu hücreler yardımıyla tahmin edilmesi demek, ne kadar basarili olursa olsun gerçek bilginin aynisi değildir.

Bakalım gelecek günler bu alanda daha ne tur meydan okumalara ve yeni teknolojilere sahne olacak.
Yukarıda adi gecen teknolojiler hakkında detaylı bilgi için aşağıdaki linkleri kullanabilirsiniz.
http://www.foveon.net/index.html
http://www.fujifilm.com

İlerleyen yazılarımda, sensör teknolojisinde sensörün boyutunun önemi ve elektronik yapısının önemine de değineceğim.

DIJITAL FOTOĞRAF VE BASKI

Yazımın ikinci bölümünde sizlerle, Internet ve yazıcılardaki gelişmeler sonucunda karsımıza çıkan yeni baskı olanaklarını paylaşacağım.

Dijital fotoğraf makinelerinin hem profesyonel seviyede hem de amatör seviyede bundan birkaç yıl öncesine oranla çok daha kolay alınabilir seviyeye gelmesi, bu iki kullanıcı grubuna da bir çok yeni ufuk açtı. Daha iki yıl önce almak için onbinlerce dolar vermek zorunda olduğumuz, profesyonel makineler simdi birkaç bin dolar seviyesine geldiler. amatör (point-and-shot) makineler ise binli seviyelerden, birkaç yüz dolar mertebesine indiler. Eğer çok secici değilseniz, su an yüz dolara bile bir amatör kameraya sahip olabilirsiniz. En az bir kaç yıl kullanmayı amaçladığınız makineler ise 300 dolar seviyesinde.

Dijital fotoğrafçılık ile hayatımıza gelen yeniliklerin ilk akla gelenleri:

Çektiğiniz fotoğrafı anında görmek.
Evde fotoğraf rütuşlamak.
Internet üzerinden fotoğraf bastırmak.
Internet sayesinde, arkadaşlar ya da aile arasında fotoğrafları paylaşmak.
Evde fotoğraf basmak.
Dijital ortam sayesinde fotoğraflarınızı yanınızda daha kolay taşıyabilmek.

Olarak sıralanabilir.

tüm bu gelişmeler neticesinde cağın gerisinde kalmak istemeyen fotoğraf laboratuvarları ve teknoloji şirketleri, dijital medyaları erişilebilir ve de daha işlevli kılmak için bir çok yenilik getirdiler. Bunların sonucunda artık fotoğraflarınızı bastırmak için dilerseniz evden bile çıkmanıza gerek yok. Dilerseniz elinizdeki seçeneklere bir göz atalım.

Medyanızı Alıp Fotoğraf Laboratuarında bastırmak : Bu seçenek klasik fotoğraf bastırma tecrübemize benzese de yanında bir çok yeniliği getiriyor. fotoğraflarınızı çektikten sonra, dijital medyanızı, memory card, CD vs.. olabilir, fotoğraf laboratuarına götürüyorsunuz. Orada bulunan elektronik standa (KIOSK) medyayı yerleştirdiğinizde, karşınıza ondaki fotoğraflar ve seçenekleriniz çıkıyor. Bu tur standlarda genelde, hangi fotoğraftan kaç adet ve hangi boyutta basmak istediğinizi seçiyorsunuz.

Bu tur cihazların bir kısmı, size resmin istemediğiniz kısımlarını kesmek gibi ufak tefek rütüşlar yapabilme imkanı da sağlıyor. (SEKIL 2)

Genellikle fotoğraflarınızı bir saat sonra alıyorsunuz. Amerika'da, önceleri 4x6 kart basına 1 dolar gibi yüksek fiyatlar ile başlayan bu servisler şimdilerde 20-40 cent arasına indiler.

SEKIL 1- Kodak Picture Maker Stand	SEKIL 2- Stand fotoğraf rütüş olanakları

Fotoğraf dosyalarınızı fotoğraf laboratuarının sitesine yüklemek ve postayla baskıları almak : Eğer hızlı bir Internet bağlantınız var ise belki de bu yol sizin için en uygun olanı. Baskıya hazırlama programlarını kullanarak fotoğraflarınızı rötüşlüyorsunuz. Ardından onları laboratuarın web sayfasına giderek ya da onun sağladığı yazılım aracılığıyla gönderiyorsunuz. Bir kaç gün sonra postadan alıyorsunuz. Bu teknolojinin en büyük engeli Internet bağlantı hızı. Göndereceğiniz fotoğraflar yapacağınız baskı boyutuna göre 11 ila 3001 megabyte arasında bir boyuta sahip olacaklarından, verimli bir gönderme için en az DSL2 ya da kablo2 ile Internet bağlantınız olması gerekiyor.

Profesyoneller için Internet üzerinden servis veren lablar çok ideal bir seçenek halini aldılar. Bilhassa büyük kentlerden uzakta yasayanlar için, bu lablara gönderip ardından profesyonel printlerini posta ile almak büyük kolaylık oldu.

SEKIL 3- Foto Albüm Programı

Fotoğraf dosyalarınızı fotoğraf laboratuarının sitesine yüklemek ve laboratuardan baskıları almak: Bu servis bir öncekine çok benziyor, tek farkı, dilerseniz, bir kaç gün sonra baskılarınızı fotoğraf laboratuarının seçtiğiniz branşından siz elden alıyorsunuz.

Evde kendiniz basmak: Bu seçenek tüm bunlar arasında belki en ideal olanı, lakin baskı teknolojisinin çok büyük bir yol kat etmesine karşın, profesyonel baskı cihazlarından hala oldukça geride olması cazibesini şimdilik azaltıyor. Ancak, uzun vadede nihaiyi olarak ulaşılacak nokta gibi görünüyor. Zira, yazıcı makinelerinin son üç yılda yaptığı bas dondurucu ilerlemeler bizi böyle düşünmeye itiyor.

Ev-Ofis(Home-Office) turu yazıcılarda bilhassa HP, Canon ve Epson şirketleri başı çekiyor. Bunlar daha ziyade çok amaçlı yazıcılar üretiyorlar. Bu yazıcıların en son modellerinde fotoğraf baskısı için ayrı mürekkep tankları bulunmakta. Bu da hem pahalı olan fotoğraf mürekkebinden tasarruf sağlarken, daha canlı ve gerçek renklere sahip baskıları olağan kılıyor. Bu secenekde de 4x6 bir baskı 30-40 cent civarına mal oluyor.

Kodak ve Sony firmalarının sadece fotoğraf baskısı amaçlı ürünleri var, ancak onlarda baskı boyutu problemi yaşanıyor. Maximium 5x7 baskıyı destekliyorlar. Bir de bu yazıcıların çok özel amaçlı olması, kullanıcıları düşündürüyor.

SEKIL 4A-EPSON Stylus Photo 2200	SEKIL 4B-CANON S9000	SEKIL 4C-HP PhotoSmart 7550