Bir Türk karikatüristinin, Türk fotoğraf sanatına, birçok fotoğrafçıdan daha fazla katkıda bulunacağı aklınıza gelir miydi… Aynı karikatüristin yazarlığı, hocalığıyla birlikte fotoğraf sanatı için de canla başla çalışacağı, belki de tüm dünyada fotoğraf üzerine en fazla karikatürü onun yapacağı ve fotoğrafçıların gönlünü böylesine kazanacağı… Ya bizleri ve çizgilere indirgediği şu tuhaf dünyayı bırakıp erkenden gideceğini… Hiç aklımıza gelmezdi. İşte bu yüzden Necati Abacı’nın dostları ve sevenleri onun gittiğine bir türlü inanamadı.

Türk karikatürünün küçük dev adamı Necati Abacı aramızdan ayrılalı neredeyse 15 ay oldu. Dostlarının onun için çıkardığı Ne Janti Abimizdin Sen” kitabı, gerek kitaba yazı yazarak katkıda bulunan 100’e yakın kişiye, gerekse kitabı edinerek Necati Abacı’nın dünyasını keşfeden ve kişiliğini yakından tanıyan insanlara büyük bir sürpriz oldu. Çünkü böyle bir kitap, artık geriye dönüşü olanaksız olan bir insanın nasıl sevildiğini ve özlendiğini anlatıyordu bütününde. Ailesi, arkadaşları, dostları, çizimlerini yaptığı sanatçılar, kitaplarını taçlandırdığı yazarlar, öğrencileri, çalışma arkadaşları, hatta öğretim üyesi olduğu üniversitenin güvenlik görevlisi, özlem dolu sözlerle Necati Abacı’nın insanlığını anlatma yarışına soyunmuşlardı.

46 yıla sığdırdığı yaşamında, Necati Abacı’nın dünya görüşünü, mizah anlayışını, dahice buluşlarını en ince ayrıntısıyla, işlerinin sıklıkla yayınlandığı Hürriyet Gösteri, Güldiken ve Geniş Açı dergilerinde keyifle izlemiştik. Mizahın incelikli ve yüz güldürücü yanını tatlı bir hüzünle veren samimi bir çizerdi Necati. Özellikle proje bağlamında ürettiği sanatçı portrelerinden yola çıkarak, yalnızca Türkiye çapında değil, evrensel boyutta işler yaptığını hepimiz biliyorduk.

Yaşamı çizgilere indirgemek, çizgilerin en doğrularını seçmek, onları grafik anlamda bütünlüğü anlatacak biçimde doğru kompozisyonlara dönüştürmek; galiba Necati’nin tüm ömrünü adadığı iş buydu. Az çizgiyle, nasıl daha çok şey anlatabilirim… (Gerçi Can Yücel portresi, bu düşüncenin tam karşıtı bir örnektir ama). Ve başta nedensiz gibi gözüken bu çizgilerle yeni yüzler, yeni hareketler kurmak, farklı enerji alanları yaratmaktı onun işi. Dostlarını sık sık karşısına alır, yüzüne şöyle bir bakar sonra gördüğü şey neyse onu önündeki beyaz/boş/ölüm gibi sonsuz gözüken kağıdın üzerine aktarırdı. Altına imzasını atar ve çalışmasıyla vedalaşırdı.

Sadelik, az çizgi ile çok şey anlatan bir insan... Necati’nin mütevazı ustalığının altında bunlar yatıyordu Yüzündeki gülümser ifadeyi, çizdiği karikatürler üzerinden karşısındakilere de geçirmeyi bilen önemli bir kişilikti. Ömrü yetseydi, tarihe mal olmuş birçok ünlü sanatçının portrelerinden bir seri yapacaktı Necati. “Beckett”lar, “Baudelaire”ler, “Hesse”ler, “Joyce”lar, “Shakespeare”ler, “Mann”lar, “Rimbaud”lar, “Marquez”ler, “Proust”lar yoldaydı. Ama olmadı ve biz Necati’den geride kalanlarla yetindik. Gerçi Necati Abacı ardında öylesine çok yapıt bırakmıştı ki.

Fotoğrafla olan akrabalığı ta Şahin Kaygun’un atölyesinde toplandığımız 80’li yılların başından bu yana bildiğimiz Necati, belki de üç yıl boyunca Geniş Açı dergisine çizdiği fotoğraf konulu karikatürleri ve yine fotoğraf konusunu işleyen 2002 yılında açtığı “Çizgili Fotoğraflar” sergisiyle fotoğrafa olan gönül borcunu ödemiş, değerli dostu Şahin Kaygun’un ruhunu huzurlu kılmıştı. Çizgili Fotoğraflar, Necati Abacı’nın olgunluk dönemi işleri olarak büyük ilgi çekmiştir. Abacı, bu projesinde birçok farklı teknik denemiş bazen yalnızca çizginin kendisini kullanmış, bazen daha detaylı çalışarak renklerden de yararlanmış, ama en önemlisi fotoğraf tarihinden seçme yapıtları yeniden yorumlayarak farklı bir senteze gitmiştir. Necati Abacı’nın Türk sanatına yaptığı en büyük katkı, yalnızca ele aldığı konuların farklılığı değil, konuyla birlikte değişik teknikleri de başarıyla kullanarak “melez” bir anlatım diline ulaşmış olmasıdır.

Son iki kitabımda Necati Abacı ile birlikte çalıştım ve ayrı düşeceğimiz günlere katlanmamı sağlayacak bol bol anı biriktirdim. “Geçen Yaz Viyana”da albümüm her şeyiyle bir Necati Abacı tasarımıdır; denemelerimi topladığım “İkizim Söyledi Ben Yazdım”ın içinde yer alan karikatürler de onun giderken bana bıraktığı önemli bir armağandır.

Seni bu kadar özleyeninin olması boşuna değil, çizdiğin çizgilerin tümünün boşuna olmaması gibi. Gülen gözlerin, her neredeysen oradan da yolumuzu ışıtsın Sevgili Necati.

Merih AKOĞUL
Fotografya / Ekim 2005

28 Haziran 1958 yılında Mut’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Tarsus’da tamamladı.
1981 yılında Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu Grafik Bölümü’nü bitirdi.

1985-1990 yılları arasında Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak bulundu.

İlk karikatürü 1973 yılında yayımlandı. 1982 yılında başladığı “Çizgilerle Sanat İnsanları” “Çizgilerle Sanat Kadınları”, “Çizgi İnsanları” çalışmalarıyla, biri Şahin Kaygun’la ortak olmak üzere 17 kişisel sergi açtı. Aralarında, İtalya Pescara’da La’voile Ödülü (1982), Almanya Duisburg Kiliseler Birliği Jüri Özel Ödülü (1986), Uluslararası Simavi Karikatür Yarışması ‘Erol Simavi Özel Ödülü’ (1986), Abdi İpekçi Karikatür Yarışmaları’nda ‘mansiyon’ (1985,1987), Abdi İpekçi Dostluk Barış Ödülü Afiş Dalı Üçüncülük Ödülü (1988), Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması ‘Başarı Ödülü’ ve özel ödüller (1992, 1994, 1997, 2000) Japonya Yomiuri Shimbon Karikatür Yarışması ‘Onur Mansiyonu’ (1994), Asaf Koçak Karikatür Yarışması ‘Büyük Ödül’ ve Başarı Ödülleri (1997,1998, 2001), Serdar Çakırer Karikatür Yarışması ‘Büyük Ödül’ ve ‘Jüri Özel Ödülü’ (1997, 1999), GMK Sergileri’nde Logotype Dalı ‘Emin Barın Ödülü’ (1998), Fotoğraf Dergisi&Casio Ulusal Fotoğraf Yarışması ‘Birincilik’ (2001), ödüllerinin de bulunduğu yarışmalarda 40 ödül aldı. Bir karikatürü Bulgaristan ‘Gabrova Dünya Güldürü Müzesi’ (1982), bir afişi Polonya ‘Varşova Afiş Müzesi’ne alındı (1988). Bir çok basın yayın organında ve sanat dergilerinde çalışmaları ve yazıları yayımlanan Abacı, Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü öğretim üyesiydi.

22 Temmuz 2004 de İstanbul’da yaşama veda etti.

www.necatiabaci.com