cover 
     
Renkli giysiler giyen ve farklı makyajlar yapan birçok değişik kadın onun cover adlı işini oluşturuyor, fakat dikkatli bakıldığında her seferinde bu farklılığı yaratanın aynı kadın olduğunu fark edeceksiniz. Sawada dış görünüşüyle birçok kere oynayarak kendini değiştiriyor ve kendini başka bir insanmış gibi gösteriyor. Bu anlamda çalışması kimlik ve cinsiyet açısından bir farklılık oluşturuyor, peki bu farklılığı nasıl gösteriyor? 

Dikkat çeken bir nokta bu seri çalışmada sadece tek bir model var, o da Sawada’nın kendisi. Bu fotoğraflarda başka modeller kullanabilirdi, fakat görülen o ki sanatçının tercihi bu yönde olmamış. Sorulması gereken bir nokta ise fotoğrafçının erkek model kullanmaması. Tomoko, kendini çeşitli biçimlerde göstererek Japon toplumundaki cinsiyet ve kimlik normlarıyla esprili bir oyun yapıyor. Fotoğrafları, kendi bedenini manipüle eden ve aynı zamanda sınırsız sayıda kadın kimliğinin değişimini gösteren sanatsal bir alan yaratıyor. Genel anlamıyla masum veya fettan bir kadın oldukça, kendisinden bir gösteri/sergi oluşturduğunu söyleyebiliriz.

Kendisini gizlediği/görünüşünü değiştirdiği sürece kimliğin tutarlılığıyla da oynuyor. Sadece yüzü değil, dış görünüş üzerine de dikkatleri çekiyor. Böyle yapmakla, Sawada kendisinin ve kimlik kavramı üzerindeki deneyimini güçlendiriyor.

         School Days

Fotoğraflarından seçilmiş bir diğer çalışması ise okul bahçesinde çekilmiş grup fotoğraflardan oluşan School Days adlı işi. School Days çalışmasını anlatan sözlerinde de belirttiği gibi, bir insanın grup fotoğrafı içinde güzel bir pozunun yakalanması neredeyse imkansız. School Days çalışmasında da Sawada görünüşünü türlü biçimlerde değiştirir ve grup fotoğrafında bir çoğaltma sağlamak amacıyla farklı jestler yapar. Onun bu sanatsal tutumunu cinsiyet ve kimlik bağlamında cinsellikle nasıl ilişkilendirebiliriz?

Öncelikle, sanatçı kendisini bu grup fotoğrafı içinde bir kadın olarak konumlandırıyor ve izleyicilerde tek bir kadının çeşitli biçimlerdeki halinin bir çoğullamasını görüyor. Bu da onun kendi hayatını ve ait olduğu Japon kültürüyle ilişkilendirilebilir. “Özel bir kız lisesine gittim ve orası biraz gösterişli bir yerdi […] Sonradan doğrulandı ki orada geçirdiğim yıllar beni etkilemiş. Hepimiz moda ve makyajda oldukça marifetliydik. Hepimiz büyükler gibi davranıyorduk. O zamanlar ben makyaj yapmıyordum; fakat çoğu arkadaşım o konuda uzmandı. Bütün o deneyimler benim çalışmalarımın içinde yaşıyor“.  Tahmin ediyorum ki,  onun da belirttiği gibi uzun yıllar kızlarla okumuş olmak Sawada’nın stilini etkilemiş olmalı.

Sanatsal stiline ek olarak, kimlik kavramı ekseninde de Sawada’nın çalışmaları irdelenebilir. Okul bahçesinde çekilen bu grup fotoğrafları anı olarak kalırken, bizi ve ötekileri tanımlamamıza ve onlardan bizi ayırmamıza yardımcı olur. Eğer bir kimlik fotoğrafı gerçeğin bir öncülüyse, Sawada’nın fotoğrafları da izleyicilere şu soruları sorar “Ben kimim? Bu kızlar kim? Bu fotoğraflarda gördüğünüz ben miyim?” vb. Sanatçı bu yazıda konu olmayan, fakat School Days çalışmasıyla kimlik konusunda ilişkilendirebileceğimiz ID400 adlı çalışmasından şöyle bahsediyor. “Şimdi kimlik fotoğrafları bir insanın kimliğini saptamaya ve onaylamaya yarar, doğru mu? Ve tabi ki beklenen de fotoğrafların gerçeği yeniden ürettiğidir. Bu yüzden kimlik fotoğrafının formatını kullanarak “Bu fotoğraflar benim kim olduğumu kanıtlayabilir mi?” sorusunu sözde sormak için, birçok farklı kostüm ve yüz ifadesiyle yüzlerce kendi fotoğrafımı çektim. Fotoğrafın tuhaf doğası gerçeği kopyalayabildiği gibi, kopyalayamadığıdır.” 3

Üniformalarla sağlanan anonimlik, bir kadının kendisini çoğullamasıyla kırılıyor. Sawada birçok farklı mimik ve jestle kendisini çoğaltıyor.  “Ben başka biri olmuyorum, ne de benim fotoğraflarım kendimden başka birine gönderme yapıyor. Eğer birini taklit etseydim, bu tamamen bir başarısızlık olurdu. […] Costume serisinde olduğu gibi, kendimi durumlar içerisine konumlandırdım, fakat bunun ötesinde ben kendimi bir yere yerleştirmiyorum. Ben sadece toplumun ortasında gördüğüm gibi kendi kılığımı değiştiriyorum. Rol yapmak benim ne yaptığımı doğru bir şekilde anlatmıyor. Her ne kadar fotoğraflarda farklı görünsem de, kendi kimliğim- ben, Tomoko Sawada- beni diğer sanatçılardan ayırıyor. […] Ben insanların dış görünüş değişikliklerine verdikleri tepkilerle ilgileniyorum. Dış görünüş değişikliği bir kişiyi değiştirmiyor, en azından özünde.”4   Bu serilerde onun da belirttiği gibi sanatçı rol yapmıyor. Eğer birini taklit etmiş veya rol yapmış olsaydı, o zaman o figürler dışarıda birine gönderme yapmış olacak ve o da bir tiyatro oyunundaki sahnenin fotoğrafı olacaktı.

Özetle, Sawada’ya göre izleyicilerin çalışmaları karşısındaki tepkisini izlemek oldukça keyifli bir şey. İnanıyorum ki, kimlik ve cinsiyet sorunu çalışmalarında önemli bir yere sahip.

1-Sergi hakkında detaylı bilgi için lütfen bkz. http://www.icp.org/site/c.dnJGKJNsFqG/b.3962161/k.8DE6/Heavy_Light.htm
2-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008), http://www.artkrush.com/167185

3-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008), http://www.artkrush.com/167185
4-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008), http://www.artkrush.com/167185

Bu zamana kadar sergilediğim bütün çalışmaların hepsi oto portreydi. Aslına bakılırsa iki tane filmden oluşan istisna vardı, fakat ondan öte çalışmalarımın hepsi fotoğraflardan oluştu. Ve bu sergide, grup fotoğraflarından oluşan “Okul Günleri” başlıklı beşinci çalışmamı koydum. Bu bir okulun sınıfından öğrenciler ve öğretmenden oluşan bir seri, aslında hepsi benim, kostüm değişikliğiyle yüzlerce farklı birey yaratarak bu seride on tane fotoğraf oluşturdum. Bütün fotoğraflarda arka plan olarak kendi okulumu kullandım. Bu seriyi yaratmak amacıyla kendi eski okuluma gittim ve farklı birçok mekanın fotoğrafını çektim.

Öğrencilerin giydiği üniformalar gerçek değiller, fakat televizyon dizilerinde veya başka projelerde kullanılan kiralık giysiler. Her öğrencinin fotoğrafı bir stüdyoda çekildi, daha sonra arka planla birleştirerek bir kompozisyon yaptım. Japonya’da okul günleri sırasında, anaokulundan liseye kadar insanların birçok grup fotoğrafı çektirme imkanı vardır ve neredeyse bütün ilkokul ve liselerin kendi üniformaları vardır. Okullar baharda Nisan ayında başlar ve ilk grup fotoğrafı bu zamanda çekilir. İkincisi ise genellikle yazın başında üniformalar değiştirilirken çekilir.

Mevsimin sembolik bir işareti olarak, ilk sömestrin fotoğrafında neredeyse her zaman kadrajın bir tarafında kiraz çiçekleri vardır, yaz fotoğrafında ise yeşil yapraklar ve ağaçlar kiraz çiçeklerinin yerini aldığı söylenebilir. Daha öncede söylediğim gibi, çalışmalarımda kullandığım bütün materyaller kendi portrelerim ve çalışmamın stilinin nasıl ve neden olması gerektiği konusunda düşünürken “Okul Günleri” konseptindeki bu seriyi ortaya çıkardım. İlkokul ve lise günleri sırasında, hayatın ergenlik dönemi diye adlandırılan yıllarında, okul üniformaları gençlerin dış görünüşleri açısından tek tipleştirir. Fakat tüm bunlar olurken, kızlar birbirlerinden farklılaşmak için bu çabayı bırakmazlar, etek boylarını değiştirirler, t-shirtler giyerler veya farklı çoraplar giyerler. Bazı kızlar okulun kurallarını çiğnemek adına risk alıp değişik saç stilleri yapmaya cesaret bile ederler. Bende okula öyle giden kızlardan biriydim.

Altı yıl zamanım geçti, bütün ilkokul ve lise hayatım boyunca çevremde kızlar vardı ve bu serilerdeki grup fotoğraflarında kızların olmasının sebebi de budur. Çalışmalarımı oluştururken, gerçekteki hiçbir bireyi değiştirmedim veya gönderme yapmaya çalışmadım. Olmaya çalıştığım kişi kendimden farklı biri ve bunu yapabilmek için de görünüşümü değiştirdim. Hiçbir zaman rol yaparak başka birinin duygularını empatize etmeye çalışmadım.

“Okul Günleri” Japonya’da sergilendiği zaman,  çalışmaların önünde birçok farklı yorum yapan insanları gördüm. “Eğer ben bu sınıfta olsaydım, şu kız benim en iyi arkadaşım olurdu” ya da “Bu kızın benim kız arkadaşım olmasını istiyorum” veya “Şu kız kesinlikle spor kulübüne gidiyor olmalı” veya “Bu kız kesinlikle zeki!” veya bunun gibi şeyler. İnsanlar, fotoğraftaki her öğrencinin aslında aynı kişinin kıyafet değiştirmesinden başka bir şey olmadıklarını bildikleri halde kendilerini düşünmekten alamıyorlar. Bu tür insanların tepkilerini seviyorum. Hatta bir tanesi okul günlerindeki kötü anıları ona hatırlattığını ve bu yüzden çalışmalarımı görmenin ona ne kadar acı verdiğini söyledi.

Kendi adıma konuşacak olursam, bende grup fotoğraflarını pek sevmem çünkü grup fotoğrafı içerisinde bir kişinin iyi çıkması neredeyse imkansızdı, örnek olarak bir tanesi gözlerini kapatırken, diğeri keskince bir bakış atar, ama yine de mükemmel ifadeler yapan kızlar vardı. Okul günlerime geri dönüp baktığımda, bir genç olarak, benim için aynı üniformaları giyen ve aynı tip saç modelleri olan kızlar arasında kendi kişiliğimi bir grup fotoğrafında ifade edebilmek benim için çok önemliydi. Şimdi sanıyorum ki altı yılı kızlarla geçirmenin şu anki çalışmalarımın stilinde etkisi var.

Yazı ve İngilizceye çeviri:
Elif VARGI

ON TOMOKO SAWADA’S PHOTOGRAPHY

   Tomoko Sawada is one of the most popular and a well – known photographer among contemporary photographers. I saw Tomoko Sawada’s works, in a photo exhibition titled Heavy Light: Recent Photography and Video from Japan in New York at International Center of Photography in August 2008.1 Since the topic of this issue is sexuality, I intend to develop a visual critique on Tomoko Sawada’s photography with regard to gender and identity. Definitely, it is not possible to see a harsh sexuality in her work, but it would be an inventive experience to conceive her selected works titled Cover and School Days under the sub-title gender in relation to sexuality.       

  cover

Various of different women wearing brightly colored clothes and putting on different make-ups consist her work titled cover, however one may notice that it is the same woman who makes this difference all over again and again. Sawada disguises herself in numerous types and displays herself like a different person. One may conceive that, her work tries to display a difference in terms of gender and identity. How does she reveal this difference then?  

It is a striking point that there is only one model, which is Sawada herself, in all these series. She would have used different models in these photographs rather than herself, but it seems that’s not the artist’s choice. It should also be questioned here that she also does not use male models. Positing and revealing herself in miscellaneous types, she is making a kind of a witty play with gender and identity norms in Japanese society. Sawada’s photographs create an artistic area, in which she likes to manipulate her body and at the same time she depicts limitless mutations of a civil female identity. She literally makes an exhibition of herself as she becomes an innocent girl or a cunning lady.

She plays with the consistency of identity while she masquerades herself. She does not only emphasis on the face, but also pointing out on an external appearance. In so doing, Sawada enhances her experience of self and identity.   

SchoolDays

Another selected work from her photographs is SchoolDays which consist of group photos taken in a school yard. As she asserts in her own statement about SchoolDays, it is nearly impossible for a person to be captured the very best shot in a group photo. In SchoolDays, Sawada again disguises herself in various types and makes different facial gestures in order to make a multiplication in a group photo.  How can we relate her artistic attitude to sexuality in terms of gender and identity?

To begin with, the artist posits herself as a woman in this group photo and the spectators see a kind of multiplication of a single female individual in multifarious forms.  This can be related to her own life and the Japanese culture that she belongs to. “I attended to a private all-girls school, an it was a slightly flamboyant place […] It confirmed that the years spent at that school had influenced me. We were well versed in fashion and makeup. We all acted like grown-ups. I didn't wear makeup myself at the time, but many of my friends were experts. All of those experiences live inside my work”.2  I suppose having spent many years with girls affected her artistic style as quoted from Sawada’s words.

In addition to her artistic style, one may also examine the question of identity. These group photos taken in a school yard remain as a memory, and it also helps us to identify “us” and/from the “others”.  If an ID photograph is the premise of the real as it is, then Sawada’s photographs ask the spectators “Who am I? Who are those girls? Am I the one that you see now in these photographs?” and so on. The artist states about her another work titled ID400, which is not included here, but can be related with SchoolDays in accordance the problem of identity. “Now, ID photos are supposed to identify or verify a person's identity, right? And, of course, photographs are supposed to reproduce the truth. So I used the format of the ID photo to take several hundred pictures of myself with different faces and costumes, as if to say, "Can these pictures prove that I am who I am?" The answer is that not one of these pictures can do that. The peculiar nature of photography is that it copies reality, but also can't copy reality.” 3 The anonymity ensured by the uniforms is broke down by the multiplication of a single female individual. Sawada multiplies herself by making multifarious facial gestures and mimics. “I don't "become someone," nor do my pictures have a referent outside of myself. If I were to imitate someone, it would be a complete flop. […] In my work, such as the Costume series (2003), I have placed myself in situations, but beyond this, I don't locate myself. I just disguise myself in the midst of society as I see it. The word performing does not accurately describe what I do. No matter how different I look in each picture, my own identity — me, Tomoko Sawada — differentiates me from other artists. […] I'm interested in people's reactions to changes in external appearances. A disguise doesn't alter one's self — not fundamentally, at least”.4    As she states the artist does not perform or act in these series. If she would have to imitate or act, then those figures would refer somebody outside and it would be a kind of photograph like a scene in a play.

Overall, for Sawada it is enjoyable to see spectators’ reactions with regard to her works. I believe identifying the question of identity and the notion of gender plays a crucial role in her works.

1-For more information about the exhibition, please see the link:
http://www.icp.org/site/c.dnJGKJNsFqG/b.3962161/k.8DE6/Heavy_Light.htm
2-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008),
http://www.artkrush.com/167185
3-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008), http://www.artkrush.com/167185
4-Noriko Fuku, “Interview Tomoko Sawada”, Artkrush, (11 Jun.2008), http://www.artkrush.com/167185

The works I have exhibited till now were ALL self-portraits. Actually there were two exceptions using footages, but other than that, my works always consisted of photos. And in this exhibition, I put my 5th work titled “School Days” which shows a series of group photos. This is one class of the school and all the students and a teacher here are actually myself, and I created 10 pictures in this series, disguising as hundreds of different individuals. I used my alma mater for the background of all photos. In order to create this series, I visited my old school and took photos in many different places. The uniform the students are wearing in the photos is not the actual one but rental clothes used for TV dramas or other projects. Pictures of each student were shot in the studio and later on I made a composite and combined it with the background. In Japan, during school days, from kindergarten to high school, people have lots of opportunities to have group photos taken and almost all junior nigh and high schools have their own school uniforms. The School year starts in the spring in April, and they take the first group photo of year at this time. The second one is usually taken in the beginning of summer when students change their uniforms to summer ones. As the symbolic sign of the season, first semester photo almost always has cherry blossoms somewhere in the frame, and for summer photo, green leaves and trees can play its role.

As I said before, all the materials I have used in my works is my own self-portrait and when I started considering how and why this style and theme have come out as my concept of work, I set out to create this series ‘school days’. During junior high and high school days, so-called adolescent years in life, school uniforms uniformize and homogenize teenagers in their looks.

In the meantime however, girls don’t give up they struggle to differentiate from others by altering length of skirts, hanging out shirts or wearing unique socks and so on. Some girls venture to make different hairstyle even taking a risk of breaking school regulations. And I am one of such girls who went to an all-girl school. I spent 6 years, all of my junior and high surrounded by girls, and that’s why the group photos I made in this series are all occupied with girls. 

In creating my work, I have never tried to disguise or take a reference to certain actual individuals. What I try to become is someone different from myself and in order to do that, I just change my appearance. I never empathize with or act as someoneelse in my photos.

When “School Days” was exhibited in Japan, I saw the people making various comments in front of the work. “This girl would be my best friend if I were a member of this class” or “I want this girl to be my girlfriend” or “Oh! She must be belonging to a track club” or “This girl is sure to be smart” or something like that.People just could not stop imagining even though they knew that each and every student in the photo is nothing but a disguise of a single individual. I love to see such people’s reactions. One person even said that seeing my work was painful because it reminded her of bitter memories from her school days. Speaking of my case, I did not like group photos very much because it was almost impossible that a group photo became a very best shot for every person in the photo, for example one was closing eyes and other was glaring down, but still, there were some girls making perfect expressions.

Looking back to my school days, as a teenager, it was a vital thing how much I could express my own personality in a group photo among the girls who were wearing the same uniforms with similar hairstyles. Now I suppose that spending 6 years only with girls has had much affect on my current style of works.

Elif VARGI
Art historian&Photographer