FOTOGRAFYA

Reha Bilir

DEĞİŞTİM BEN!

Photoshop uygulamasının 1987 yılında Michigan Üniversitesi doktora öğrencisi Thomas Knoll tarafından dünyada ilk kez kullanıldığını biliyoruz. Thomas Knoll’un kız arkadaşının sahilde çektiği fotoğraf üzerinde gerçekleştirdiği ilk photoshop uygulamasından kısa bir süre sonra da photoshop’un ilk izleri Türkiye’de görülmeye başlandı. Güler Ertan 2005 yılında yayınlanan “Türk Fotoğrafında 1960 Sonrası” isimli kitabında ilk Türk photoshop uygulamaları yapan isimlere yer vermişti. Sevgili Adnan Veli Kuvanlık, o yıllarda manipülasyon uygulamaları yapıyor olmasına karşılık, onun çalışmaları photoshop ortamında değil, karanlık odada agrandizör baskıda elde edilen uygulamalardı.

Ben de 1997 yılında açtığım “Dijital Kareler” isimli kişisel sergimden dolayı Güler Ertan’ın 2005 yılında yayınlanan kitabında fotoğraf üzerinde bilgisayar ortamında değişiklikler yapan ilk Türk fotoğrafçılar arasında gösterildim.

“Dijital Kareler”de yer alan çalışmalar basit photoshop uygulamaları ve fırça kullanımları ile elde edilmiş görsellerdi.

İlk kez Eskişehir’de açtığım sergide fotoğraf üzerinde photoshop aracılığı ile yapılan değişiklikleri izleyen Eskişehirli fotoğraf severler şaşkınlıklarını açıkça dile getiriyorlardı. “Nasıl oluyor da böyle oluyor?” diye soran üniversite öğrencisinin şaşkınlığını hiç unutmadım. Daha sonra Ankara’da bir dernekte açtığım sergide “Adam geçmiş bilgisayar başına, fotoğraflarla oynamış. Bu fotoğraf mı şimdi?” diye soran dernek üyesinin bir yıl sonra photoshop uygulaması ile ürettiği çalışmasının ulusal bir yarışmada başarı elde ederek benimle birlikte aynı sahnede ödül aldığını da hiç unutmadım.

Dijital Kareler’den birkaç yıl sonra Konya’da bir fotoğraf stüdyosunun vitrininde “Photoshop ile türbanlı fotoğrafa saç eklenir” duyurusunu görünce photoshop’un ne kadar çabuk yayıldığını daha iyi anlamıştım. Vesikalık fotoğraflarda erkekler için sakal temizleme, kadınlar için göz makyajı gibi işlemler hızla yayılmaya başladı. Öyle ki “çırak” seviyesindeki çalışanlar bile photoshop uygulamaları ile vesikalık fotoğraf hazırlayabilir duruma gelmişti. Özellikle düğün fotoğraflarında gelinle damadı bulutlar üzerinde uçuran uygulamalar, Mardin’de evlenen çifti Niagara Şelalesi ile buluşturup unutulmaz düğün anıları (!) oluşturan çalışmalar programın oldukça yaygınlaştığını gösteriyordu.

Günümüzde tanıtım fotoğrafçılığının vazgeçilmezi olan manipülasyon için kullanılabilen onlarca bilgisayar programı var. Photoshop’un sürekli yenilenen versiyonları yeni uygulamalarla her geçen gün inanılmaz sonuçlar çıkarmamıza neden oluyor.

Aradan yirmi yıl geçmiş olmasına karşın, bugün hâlâ “Fotoğraf üzerinde photoshop uygulaması yapılmalı mı, yapılmamalı mı?”, “Photoshop icad oldu mertlik bozuldu”, “Fotoğraf üzerinde yapılan her uygulama fotoğrafı sanattan uzaklaştırır” gibi sorular ve söylemler ne kadar basit ve gereksiz kalıyor. Ancak sanatı anlayamayan ve sanat üretmekten uzak düşünceye sahip kişilerin bu tür iddialarla bu sözleri sarf ettiklerini düşünüyorum. “Biraz sanat lütfen” diyerek bu fotoğraf sanatçılarını (!) sanat tarihine minik bir göz atmaya davet ediyorum.

Yaklaşık 20 yıldır photoshop uygulaması yapan birisi olarak koskoca bir okyanusta henüz bir damla bile bulamamış gibi hissediyorum kendimi. Son yılların çalışmalarına bakınca öyle başarılı ürünler görüyorum ki, hayran kalmamak mümkün değil. Yeter ki hayal gücünüzü çalıştırın, yaratıcılığınızı ortaya koyup özgün çalışmalar üretin. Başarı zaten kendiliğinden gelecektir.