En iyi haber, kamu yararına en fazla katkısı olan haberdir. Ancak günümüzde en iyi haber hiçbir gazetecinin elde edemediği haberi yakalamaktır. Haberi kamuoyuna  ilk ulaştırmak önemlidir. Kimsenin gidemediği yerlere girip gizli kameralarla ya da teleobjektifle görüntü elde edip bunun ilk kez yayımlanması onu en iyi haber yapıyor.  Bu tür haberlerde genellikle “kamu yararı”ndan çok “kamu ilgisi” bulunmakta. Çok önemli bir siyasi ya da ekonomik haber dahi renklendirilerek sunuluyor. Meclisteki basın toplantıları, partilerin grup toplantıları habere konu olurken artık sıra dışı enstantenelerle aktarılmaya çalışılıyor. Haber fotoğrafçısı haberi meclis koltuğunda uyuyan bir milletvekilinin yüzüne zoomlayarak veriyor. Böylesi magazinelleşmiş haberin perde arkasında ise aslında milletvekilinin görevini aksattığı yatmakta. Gördüğünüz gibi artık haber, insanları eğlendirmektedir. Günümüz gazeteciliğinde insanların duymaktan ve görmekten hoşlandıkları şeyler buna benzer haberlermiş gibi kurgulanıyor. Böylesi haberlerin okur talebi olduğu öne sürülüyor. Gazeteciler günümüzde bu anlamda gerçek haber yerine ilginçlik “avına” çıkmaktalar. Çünkü ilginç olan haber gazeteyi sattırıyor (Soygüder  Ş, 2003: 234).

1990’lardan sonra özel televizyon kanallarının ortaya çıkması ve kısa sürede çoğalması ile gazeteler bir çıkmazın içine girer. Okuma alışkanlığının olmadığı ülkemizde gazeteler tabloidleşir. Ticari bir kuruluş olan gazeteler yaşamak için reklâma ihtiyaç duyar ve reklâm verenler ise tirajı yüksek olan  gazeteyi tercih eder. Doğal olarak gazeteler tirajı yükseltme yoluna başvururken bu arada etik sorunlar kendini gösterir. Maalesef her ikisi yan yana yürümüyor. Hem çok satan bir gazete hem de etik ilkeleri gözeten bir gazete olamıyorsunuz. Çok satacaksanız, etikten feragat etmeniz gerekiyor.

Günümüzde gazeteciler mesleklerini yaparken “bir meslek grubu olarak kendilerinden beklenen standartlara” uymakta zorlanıyorlar. Ancak bu demek değildir ki “etik” ve “gazetecilik” kavramları asla bir araya gelemez. Bence aksine ve de üstelik mutlaka bu iki kavramın bir araya gelmeleri gerekir.  Gazetecilik etik değerlerle çok sıkı ilişki içinde anılan mesleklerin başındadır. Neden? Çünkü her ne kadar pazar ekonomisi işlese de burada satılan mal bir beyaz eşya, yiyecek, içecek, giyecek, ev, arsa, araba değil ideolojidir. Bu nedenle özgürlük, demokrasi, objektiflik, özel hayat, kişi hakları, bilinçli manipülasyon gibi gazetecilik pratiğinin temel kavramları doğrudan doğruya etik değerlerin ifadesidir.

Etik ilkelerin hukuki ilkeler gibi yaptırımı yoktur. Türk gazeteciliğinin uygulamada uyması gereken temel iki etik düzenleme vardır. Bunlar: “Gazetecilik Meslek İlkeleri” ve “Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Gazetecilerin Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”dir.  Türkiye’de çalışan bir gazetecinin, bu iki düzenlemeyi çok iyi bilmesi ve haber fotoğrafını çekerken, haberini seçerken, haberini yazarken bu ilkelere uygun davranması gerekir.

Etik ilkeler, bir gazetecinin özümsemesi gereken, çalışma anında bunu bir refleks olarak yaşaması gereken ilkelerdir. Gazeteci, haber fotoğrafçısı, editör ve fotoğraf editörü daima “ben olsaydım ne yapardım?” sorusunu kendisine yönelterek, gazetelerdeki haberleri eleştirel gözle okumalı; etik ilkeye aykırı bir haberi ve fotoğrafını gördüğünde bunu fark edebilmeli ve hatta karşı çıkabilmelidir.

Dünyanın tüm ülkelerinde var olan gazeteciliğe ait etik ilkeler birbirine benzer. Hatta gazetecilik etik ilkelerinin evrensel olduklarını bile rahatlıkla söylenebilir. Ancak ülkemizde haber fotoğrafçılarını ve paparazzileri ilgilendiren özel etik  düzenlemeler  yoktur. Yukarıda söz ettiğim etik düzenlemeler (“Gazetecilik Meslek İlkeleri” ve “Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Gazetecilerin Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”) haber fotoğrafçıları, gazeteciler, paparazziler vb. medya profesyonellerinin hepsinin uyması gereken düzenlemelerdir. Oysa bazı ülkelerde bu ilkelerin branşlaştığını görmekteyiz. Etik ilkelerin gazetecilerin yaşam felsefesi olabilmesi için bu ilkelerin gazeteciliğin her uygulama alanında  yeniden yapılanması gerekir.

Etik değerler genellikle birbirleri ile çatışır. Bu çatışmaların farkında olmalı ve bu değerleri “haklara saygı duyuluş” sırasına göre listelemeliyiz. Bu, ciddi bir iç mücadeleyi gerektirir. Gazetecinin kararını oluştururken alacağı karar, gazetecinin zorlandığı ilk durum olabilir. Örneğin, gazeteci okuyucunun istediği bilgiyi sağlama kriterini yerine getirmek uğruna kişilerin özel hayata saygı gösterme kriterine tercih ediyorsa, o gazeteci pekalâ birinin özel hayatını geçekten ihlâl edebilecek bir haberi yazmaya karar vermiştir demektir. Yani özel hayata tecavüze ilk adımı atmıştır. Bir gazeteci mesleğini yerine getirirken haberi yakaladığı andan itibaren ve süreç boyunca ilerlerken, seçenekler arasında eleme yapması gerekir.  Birinci adımda gazeteci kullanabileceği tüm seçenekleri önce belirlemeli ve sonra bunu rakip gazetecilerin seçenekleri ile karşılaştırabilmelidir. Örneğin, bir habere pek çok basın yayın organından gazeteciler ve haber fotoğrafçıları aynı anda gitmektedir. Fotoğrafı çekilen ve yazılan haber aynıdır. Gazeteci, etik değerlerine aykırı da olsa haber atlamamak, rakiplerinden geri kalmamak uğruna söz konusu haberi yapmaktadır. Bu, haber fotoğrafçıları kadar fotoğraf editörleri için de önemli bir karar verme ve seçme sebebidir.

İstanbul Üniversitesinde bir konferansa katılan Rusya Federasyonu Olağanüstü Büyükelçisi  Aleksandr Çernişev’e soru sormak için çömelen SKY TÜRK’ün bayan muhabirinin sıyrılan pantolonundan görünen g-string iç çamaşırı, Hürriyet Gazetesi’nin 17. sayfasına yansıdı. Bu fotoğraf , basında etik tartışmalarına neden oldu. Bu fotoğrafın gazetede yer alması gerekiyor muydu? Bu fotoğraftan toplumsal bir fayda çıkarabilir miyiz? Fotoğraftan zarar gören sadece söz konusu muhabirdir. Haber fotoğrafçısı ve bunun yayınına izin veren fotoğraf editörü ciddi bir etik ihlâlde bulunmuşlar, muhabirin kişilik haklarına zarar vermişlerdir. Nitekim muhabir hakkını mahkemede arama yoluna gitmiştir. Bu fotoğrafa konu olan sıradan bir kişidir. Sıradan bir kişinin fotoğrafı izinsiz çekilemez ve yayımlanamaz. Böylesi bir fotoğrafın kullanılması son derece yanlıştır.

Fotoğraf 6: Hürriyet Gazetesi, 12.Aralık.2003, s.17