Mimari Fotoğrafta Boyutları Kontrol Etmek

(Bu yazı "Fotoğraf ve Mimari" konulu serinin 3. bölümü olup, önceki yazılar 11 ve 12. sayılarda yayınlanmıştır)

Tek Boyutlu Kontrol
Teknik Kamera ile en çok yapılan, ve en kolay yöntemdir. Teknik Kameranın, ön çerçevesinin yukarı, aşağı kaydırılması ile, yapının dik elemanlarının filmin dikey kenarlarına, yapının yatay elamanlarının ise filmin yatay kenarına paralel olmasını sağlayarak çekimin gerçekleştirilmesidir. 

İki Boyutlu Kontrol
Yapının sadece bir yüzü değil, iki yüzü birden istendiğinde uygulanan bir yöntemdir. Genellikle, yapının ön yüzüyle birlikte yan yüzü, ya da yapının ön yüzüyle birlikte üst yüzü de istenir. Teknik Kamera hareketleriyle yapının dikey ve yatay elemanlarının filmin kenarlarına paralel gelmesini sağlayarak çekimi gerçekleştiririz. Bunu gerçekleştirmek için, ilk önce kamerayı yapıya paralel olacak şekilde yerleştiririz. Daha sonra birinci aşamada ön çerçeve yukarı kaydırılarak, buzlu camda, yapının tamamının görüntüye girmesini sağlarız. Daha sonra kamerayı, yapının görülmesi istenen yüzünü görecek şekilde yapının ön yüzüne olan paralelliğini koruyarak sola kaydırırız. Bu sırada, yapının görülmesi istenen yüzünü görüntü alanı içine almak için de arka çerçeveyi, yeterince sola kaydırırız. 

Üç Boyutlu Kontrol
Yapının, üç yüzünün de istendiği hallerde uygulanır. Teknik kamera, ayarlanırken hem yapının üç yüzü verilir, hemde kenarların film kenarına paralel olması sağlanır. Bunu gerçekleştirmek için, ilk önce kamerayı yapıya paralel olarak, ön ve üst yüzlerini görecek şekilde yerleştiririz. Daha sonra birinci aşamada ön çerçeveyi aşağı kaydırarak, buzlu camda yapının tamamının görüntüye girmesini sağlarız. Daha sonra kamerayı, yapının görülmesi istenen yüzünü görecek şekilde yapının ön yüzüne olan paralelliğini koruyarak sola kaydırırız. Bu sırada yapının görülmesi istenen yüzünü görüntü alanı içine almak için de arka çerçeveyi yeterince sola kaydırırız. Gerek iki boyutlu, gerekse üç boyutlu kontrolu anlatırken, kameranın öncelikle bir cephe eksenine paralel yerleştirilerek düşeylerin düzeltilmesi gerektiğini sonra da istenen yan cepheyi görecek şekilde kameranın yana kaydırılması gerektiğini belirtmiştim. Ancak, bu sadece analitik bir anlatımı gerçekleştirmek için kurgulanmıştır. Yoksa pratikte kamera, iki boyutlu kontrol için, görülmesi istenen iki cepheyi ya da üç boyutlu kontrol için, görülmesi istenen üç cepheyi görecek şekilde yerleştirildikten sonra, yukarıda anılan kamera hareketleri peşpeşe gerçekleştirilir.

Sabit Gövdeli Fotoğraf Makinaları ile Perspektif Kontrolu

Bütün sabit gövdeli SLR tip fotoğraf makinalarında, film ve objektif düzlemleri birbirine paraleldir. Film objektife paralel yerleştirilir ve objektif ekseni üzerine ortalanır. Eğer bir yapının bütün yüksekliği birlikte çekilmek isteniyorsa, sabit gövdeli fotoğraf makinası doğal olarak yukarı doğru tutulmak zorunda kalınır. Bu da yapının ön yüzünü temsil eden düzleme paralel film düzleminin geriye eğilmesi sonucu, obje görüntüsünün film üzerine düşen ölçeğinde değişiklikler meydana getirir.Başka bir tanımla, görüntüdeki dikeyler yukarı doğru yakınlaşmaya başlar. Bu da yapının insan beyinde arkaya doğru düşüyormuş gibi algılamasına neden olur. Diğer izlenen olay ise, doğal olarak yapının dikeylerinin filmin kenarlarına paralelliğini kaybetmesidir. Yapının görüntüsündeki dikeylerinin paralelliğinin bozulmaması için, film düzlemi kesinlikle dik tutulmalıdır. Bir yapının tüm yüksekliğini tamamen alabilmek için 3 adet alternatif yöntem vardır.

Yapının Ortasına Yükselmek

ikinci yol ise, fotoğraf makinasını yapıya paralel tutmaktır. Fakat, uygun odak uzaklığına sahip bir geniş açı objektifimiz yok ise, yapının sadece alt tarafını alarak, çekimi uygun şekilde gerçekleştiremeyiz. Dolayısıyla, uygun bir geniş açı objektif ile çekimi tamamlarız. Bu çekimdeki en büyük zaaf ise. geniş açı objektifin, ön kısmı yani zemini fotoğraf karesi içine almasıdır. Bu yüzden ön tarafın baskı aşamasında istenmediği takdirde atılmalıdır. Fotoğraf makinası, çekilecek olan yapının tam orta noktasına getirilir. Bu, yapının karşısındaki başka bir yapıya çıkarak, bir itfaiye aracının merdivenlerini kullanarak ya da bir vinç kiralayarak yapılabilir. Bu hareket uygulandığında yani optik eksen yapının yatayda ve dikeyde tam orta noktasına getirildiğinde, yapının alt üst ve yan kenarları filmin alt üst ve yan kenarlarına paralel olur.

Fotoğraf Makinasını Yapıya Paralel Tutmak

İkinci yol ise, fotoğraf makinasını yapıya paralel tutmaktır. Fakat, uygun odak uzaklığına sahip bir geniş açı objektifimiz yok ise, yapının sadece alt tarafını alarak, çekimi uygun şekilde gerçekleştiremeyiz. Dolayısıyla, uygun bir geniş açı objektif ile çekimi tamamlarız. Bu çekimdeki en büyük zaaf ise. geniş açı objektifin, ön kısmı yani zemini fotoğraf karesi içine almasıdır. Bu yüzden ön tarafın baskı aşamasında istenmediği takdirde atılmalıdır.

P.C. Objektif ile Perspektif Kontrolu Yapmak

Mimari çekimlerde, Teknik kamera'nın olmadığı durumlarda uygun odak uzaklığına sahip, P.C. objektiflerle, sınırlı da olsa perspektif kontrolu yapılır. Bu objektiflerin bazıları ile perspektif düzeltmelerini, bazıları ile hem perspektif düzeltmelerini, hemde Scheimpflug hareketlerini yapabiliriz. Bazı sabit gövdeli fotoğraf makinalarının bu tip objektifleri vardır. P.C. objektiflerin en önemli özelliği, net görüntü dairesi çapının format diyagonalinden büyük olması ve merkezden kaydırma hareketini yapabilmesidir. Gerek 35 mm., gerekse orta format fotoğraf makinalarının sabit objektiflerinin net görüntü dairesi çaplarının format diyagonalinden daha fazla olması gerekmez. Çünkü, bu fotoğraf makinalarında hem ön eleman, yani objektif düzlemi, hemde arka eleman, yani film düzlemi sabittir yerinden oynamaz. Ancak P.C. objektifler merkezden kaydırma yaptığı için, net görüntü çapları aynı odak uzaklığına sahip sabit objektiflerin net görüntü dairesinden daha fazla olmak zorundadır. Böylece, standart bir objektif kullanarak düzeltemeyeceğimiz perspektif bozukluklarını düzeltme şansımız doğacaktır. P.C. objektifler, özel olarak daha geniş net görüntü dairesine göre tasarlandıklarından, optik eksene göre örneğin, 11 milimetrelik bir kaymaya imkan verirler. Bu kayma özellikle bir yapıyı çekerken,

düşeylerin üstte birbirine yaklaşmasını önleyecek şekilde fotoğraflamaya imkan verir. Yukarı doğru bu daralma, film düzleminin obje düzlemine paralel olmadığı zamanlarda belirgindir. Bu objektifler, küçük ve dar alanlarda fotoğrafçıya rahat çalışma imkanı verirler.P0 objektif kullanırken dikkat edeceğimiz önemli husus, yapıdan uzaklaştıkça perspektifi kontrol etme şansımızın çoğalmasıdır. Yaklaştıkça düzeltme şansımız azalır. Aynı miktarda merkezden kaydırma olanağına sahip objektifler arasında, odak uzaklığı en kısa olanının düzeltme şansı, diğerlerine göre en azdır. Çünkü, en geniş açılı olan ile yapıya daha fazla yaklaşma olanağı olacağından, eşit miktardaki kaydırma bu objektif için yetersiz kalır. Halbuki, dar açıyla zorunlu olarak yapıdan uzaklaşılacağı için perspektif kontrolu daha kolaylaşacaktır.