MİMARİ
FOTOĞRAF
Öğr.Gör. Özer KANBUROĞLU
1- MİMARİ FOTOGRAFIN AMACI NEDİR?
Mimari fotoğrafın amacı, yapıları değişik amaç ve yaklaşımlar
doğrultusunda belli estetik değerlere göre fotoğraf karesine aktarmaktır.
Mimari fotoğrafın bir çok amacı olabilir. Bu amaç da, yapının
niçin fotoğraflanacağına bağlı olarak değişim gösterir. Bir yapı,
birçok nedenle fotoğraflanabilir. Çünkü, bir yapıyı anlatmak için
yapılan çekim ile, onun işlevlerini anlatmak için yapılan çekimler
birbirinden farklıdır. Dolayısıyla, fotoğrafçının ilk yapacağı
çalışma, yapıyı fotoğraflamadan önce konuya nasıl yaklaşacağını
saptamasıdır.
Çünkü, mimari fotoğrafta çeşitli yaklaşımlar vardır. Ve titiz
bir fotoğrafçı her çekim için uygun olanı bulmalıdır. Anlamlı
bir mimari fotoğraf, sadece mimariyi ilginç bir şekilde göstermekle
kalmamalı, aynı zamanda mimarinin içerdiği bakış açısını da bir
anlamda yansıtmalıdır. Her yapı, yer ve düzen açısından belli
bir çözümleme gerektirir. Her mimar, bu sorunu değişik şekilde
çözümler.
Dolayısıyla, mimari fotoğrafın esas amacı da bu mimari anlatımın
ardındaki belirli sebepleri, fotografik anlamda ifade etmektir.
Fotoğrafçı, bir mimarın yapı yoluyla ifade bulan sebep ve bakış
açılarını dikkatle inceleyerek belirli işler için gerekli olan
şartları analiz edebilir. Böylece fotoğrafçı, bu gereklilikleri
önceden tesbit ederek müşterisinin ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılıyabilir.
Genel olarak yapılar, aşağıdaki amaçlar doğrultusunda fotoğraflanırlar.
Bir yapı, görünen yönü ile biçimsel bir kompozisyondur. Ve bu
yapıyı oluşturan hacimler, kitleler, kitlesel ayrıntılar, pencereler,
saçaklar, çıkmalar, bacalar gibi mimari detayları ve bu detayların
yapı ile ilişkisini fotoğrafa aktarmak gerekebilir. Aynı zamanda,
yapının çevresi de yapıyı değerlendirmede önemli rol oynar. Yapı,
değişik coğrafi veya topografik bir ortamda olabilir. Bu durumda,
yapıların tiplerinde değişiklikler olur.
Örneğin, karlı bölgelerdeki evlerin çatılarının, kar tutmaması
için dik yapılması, az yağış alan yerlerde, yapı damlarının düz
yapılması tamamıyla iklimsel koşulların getirdiği bir sonuçtur.
Bununla birlikte, ülkemizde sert esen rüzgarlar genellikle kuzeyden
geldiği için, bu cepheler hep kapalı tutulmaya, güney yönü ise
ışık almak için açık tutulmaya çalışılır.
Bunları, uygun perspektifler ile çekerek çok açık bir şekilde
fotoğrafa aktarmak gerekebilir. Yapının hemen hemen bütün özelliklerini
aktardığımız böyle bir fotoğrafa bakanlar, yapıyı üç boyutlu olarak
görmedikleri halde yapı, hakkında bilgi sahibi olurlar.
1-1.Yapının Çevresi ile Olan ilişkisini Anlatmak İçin
Bazı özel durumlarda fotoğraf, yapıyı oturduğu topografya
veya çevresi ile birlikte tanımlamakta, etkin bir rol oynar. Bazen,
bir ağaç, bir tarihi eser ya da başka bir yapının bulunduğu ortam,
yapı hakkında bilgi verir ve yapıyı tanımlamada yardımcı olur.
Böyle durumlarda, fotoğrafçının görevi sadece yapıyı değil, çevresini
de iyi etüt ederek birlikte fotoğrafa aktarmaktır.
Çoğu tarihi bölgelerde yerel yönetimler, yeni yapıların o bölgedeki
tarihi yapı karekteristiğine uygun yapılmasını şart koşarlar.
Dolayısıyla bu amaçla çekilen fotoğrafların çevre hakkında yeterli
bilgi vermesi gerekir. Örnek olarak Zeyrek’te ki Sosyal Sigortalar
Kurumu, İstanbul Bölge Müdürlüğü kompleksini gösterebiliriz. AĞA
HAN MİMARİ ÖDÜLÜ’ne layık görülen, mimarlığını Sedat Hakkı ELDEM’in
yaptığı bu yapı, etrafındaki tarihi dokuya çok iyi uyum sağlamış
ve bir mimari bütünlük oluşturmuştur. Böyle bir yapıyı fotoğraflarken,
onu etrafındaki tarihi yapılarla birlikte fotoğrafa aktarmak yapının
özelliğini iyi anladığımızı gösterir.
1-2.Yapının Aşamalarını Belgelemek İçin
Bu çalışma, yapının tüm oluşum sürecini belgelemek için yapılır.
Çoğunlukla, inşaat firmalarının, yapının aşamasına göre aldıkları
hakedişler için çekilir. Çünkü, işveren, inşaatın hangi aşamada
olduğu konusunda bilgi sahibi olmak ister ve ona göre ödemede
bulunur.
Bu usul, devlet tarafından yaptırılan yapılarda uygulanır. Yüklenici
firma ile, kamu kurumu arasındaki bilgi akışını güçlendirir. Bazen
de, fotoğrafçılardan önemli yapıların tüm aşamalarının daha sonra
görülmesi amacıyla fotoğrafa aktarılması istenebilir. Ya da, yapının
önemli detaylarının fotoğrafa aktarılması istenebilir. Böyle durumlarda,
yapıyı tüm oluşumlarıyla birlikte, dört cephesinden ve de yorumsuz
olarak belgelemek gerekir. Böylece, geriye dönüp bakıldığında,
elimizde o yapıyla ilgili aşamalar ve detaylar, fotoğraf arşivi
olarak oluşmuş olur. Bununla birlikte, yapıyı aşamaları ile birlikte
inşa halinde fotoğrafa aktarmanın diğer önemli bir görevi de,
yapıdaki olası problemlerin, zamanından önce ortaya çıkmasında
yardımcı olmasıdır.Bu tür çekimlerde dikkat edilmesi gereken en
önemli husus, yapının ilerlemesinin daha rahat izlenebilmesi için,
belli bir çekim için saptanan bakış noktasının, sonraki çekimlerde
de aynen kullanılmasına mümkün olduğu kadar dikkat etmektir.
Bir yapının, düzenli aralıklarla tekrarlanan aşama çekimleri,
mümkünse hep aynı odak uzaklığına sahip objektif ile yapılmalıdır.
Çekim noktasının seçimi, önceden dikkatlice düşünülmelidir. inşa
edilecek olan yapının, hem ölçülendirilmesi hemde hassas bir şekilde
konumlandırılabilmesi için mimar ile bilgi alışverişi yapılmalıdır.
Genellikle, şantiyeyi iyi gören yerlerde oldukları ve projenin
tamamlanmasına kadar orada kalacakları için, şantiye barakalarından
birisinin çatısı, bazen çok iyi bir görüntü alma noktası olabilmektedir.
Ayrıca, daha sonra kullanım için tripod ayaklarının kondukları
yerleri boya ile işaretlemek de, mümkündür. Bu işlemi yaparken,
tripod’un da durumu muhakkak suretle not edilmelidir.
1-3.Proje Öncesinde Veri Toplamak İçin
Bazen nadir de olsa bir yerden diğer bir yere taşınacak veya
restorasyonu yapılacak bir yapının, aslına uygun olarak monte
edilmesi ya da restorasyonu için de fotoğraf çekimi yapılır. Bu
amaçla yapılan çekimlerde, daha sonraki montaj aşamasında yardımcı
olması amacıyla yapının sökülen her parçası ve söküldüğü yer numaralandırarak
fotoğraflanır.
1-4.Rölöve için Yapılan Çekimler
Bazen, nadir de olsa bir yerden diğer bir yere taşınacak veya
restorasyonu yapılacak bir yapının, aslına uygun olarak monte
edilmesi ya da restorasyonu için de fotoğraf çekimi yapılır. Bu
amaçla yapılan çekimlerde, daha sonraki montaj aşamasında yardımcı
olması amacıyla yapının sökülen her parçası ve söküldüğü yer numaralandırılarak
fotoğraflanır.
1-5.Şehirciliği Belgelemek İçin
Çoğunlukla imar planı hazırlanmadan önce, çalışmaya kılavuzluk
yapması için, şehrin ya da imar planı yapılacak bölgenin her noktası
fotoğrafa aktarılır. Bazen bu fotoğraf çekimlerinin amacı, şehrin
doğal veya tarihsel çevreyle birlikte uyumunu ya da uyumsuzluğunu
belgelemek, bununla birlikte şehirdeki yapıların olumlu ve olumsuz
yönlerini ortaya çıkararak, yerel yönetimlerin tedbir almasını
sağlamaktır. Bu yolla şehrin gelişimini incelediği gibi, olumsuzluklara
karşı yeni planlamalar da vakit geçirilmeden yapılabilir.
1-6.Arkeolojik Yapıları Ve Kazıları Belgelemek İçin
İnsanlık tarihi boyunca yapılan yapı ve diğer eserleri, daha
sonraki kuşaklara aktarmak için, belgelemek gerekir. Çoğunlukla
bir arkeolojik sit’in tümünü ve ayrıntılarını veya sadece belli
bir yapıyı belgelemek için fotoğrafları çekilir. Bazen de, bir
arkeolojik kazının aşamalarını ve bu aşamalarda hangi tarihi eserlerin
hangi derinlikte ve hangi noktada ortaya çıkarıldığını, tesbit
etmekte kullanılır. Böylece, bu fotoğraflar geriye dönük incelemelerde
arkeologa ışık tutar.
1-7.Doğal Afetlerden Sonra Şehri Belgelemek İçin
Deprem, sel, fırtına gibi doğal afetlerden sonra meydana gelen
zararı belgelemek için yapılan çekimlerdir. Özellikle, ülkemizde
alt yapının tam olarak oluşmamasından dolayı, büyük zararlarla
atlatılan bu oluşumlar sonrası, yapılması gereken çekimlerdir.
Bu çekimler, doğa olaylarından sonra, şehirdeki yardım çalışmalarının
ve şehrin yeniden inşasının sağlıklı olarak sürdürülebilmesi için
de gereklidir. Aynı zamanda yerbilimcilere de bilimsel bağlamda
bilgi toplanmış olur.
1-8.Tanıtım Amacıyla Ve Yapımcı Firma için Yapılan Çekimler
Genellikle, turizm ve tanıtma amacıyla yapılan bu çekimler,
yapının hedef kitle tarafından algılanması amacıyla yapılır. Bu
çekimlerde, yapı gerek dışarıdan, gerekse içeriden, işverenin
isteğine uygun olarak fotoğraflanarak yapının tüm yönleri ile
tanıtılması amaçlanır.Eğer yapı bir tatil köyü ise, hedef kitleye
dönük olarak tatil köyündeki aktivitelerin yapıldığı mekanlar
ve alanlar, spor tesisleri, yüzme havuzları, bar ve diskotek gibi
mekanlar hedef kitle için mutlaka fotoğraflanması gereken mekanlardır.
Bazen yapımcı firmalar ya da yapının mimarı bizden yaptıkları
yapıların tanıtım için fotoğraflanmasını isteyebilirler. Bu çekimler
bir mimari fotoğrafçı için en zor çekimlerden biridir. Çünkü,
en yetkin ve en detaylı çalışmayı yapan mimar ya da yapımcı firma
için çekim yapılacaktır Mimarın çok uzun uğraşlar vererek ortaya
çıkardığı yapıtı, onun için enerji ve zaman açısından çok değerlidir.
Gelecekteki müşterilerine göstermek için, bizlerden o yapının
tüm işlev ve görevlerini anlatan fotoğraflar isteyebilir. Bu nedenle,
fotoğrafçının yapı hakkında mümkün olduğu kadar bilgi toplaması
gerekir. Mimar ya da şantiye şefi ile irtibat kurarak, yapının
planı üzerinde konuşmak yapıyı fotoğraflarken fayda sağlayacaktır.
1-9.Mimari Amaçla Çıkan Kitap, Dergi İçin
Mimari amaçla çıkan kitap, dergi ansiklopedi için gerekli
olan uygun fotoğrafları elde etmek için kullanılır. Burada dikkat
edilmesi gereken en önemli nokta, fotoğrafla birlikte yayınlanacak
olan yazının çekimden önce fotoğrafçı tarafından okunması, fotoğrafçının
metin hakkında bilgi sahibi olmasıdır. Bununla birlikte, yazıya
eklenecek ilüstirasyon varsa bu da fotoğrafçı tarafından görülmelidir.
Tamamlanmış metin, fotoğrafçı için bir çekim planı görevi görür
ve bu yazı, dergi ya da o yayının fotografik tavrını ortaya koyabilir.
İyi bir fotoğrafçı ile iyi bir dergi editörü, bir derginin uzun
ömürlü olmasında kilit isimlerdir. Dolayısıyla, bu iki kişinin
ortak çalışması, yani bilgilerini birleştirmesi, ortaya iyi fotoğraf
ve dolayısıyla iyi bir dergi çıkaracaktır.
1-10.Mimari ile ilgili Görsel Etkinlikler İçin
Mimari ile ya da şehircilikle ilgili yapılacak bir sempozyum,
forum veya panel için, bir multivizyon veya dia gösterisi istenebilir.
Bu tür çekimleri gerçekleştirirken çekilecek olan dialardan bir
senaryo oluşturulması, başka bir deyişle bir fotoğraf cümlesi
kurulması unutulmamalıdır. Bu çekimlerden önce, bir senaryo ya
da çekim planı yaparak çekime hazırlıklı başlamak, gösterinin
başarısını mutlaka artıracaktır. Dolayısıyla, bu amaçla kullanılacak
fotoğraflardan bir bütün oluşturulmuş olur.
1-11.Yapının işlevini Anlatmak İçin
Bazı özel durumlarda, yapının işlevini fotoğraf diliyle anlatmak
gerekebilir. Özel yapıların, (su kemeri, köprü, tünel, demiryolu
geçidi v.b.) işlevlerini anlatmak için, fotoğraftan yararlanılabilir.
Yapının neden yapıldığını, hangi işlevlerinin olduğu fotoğraflanabilir.
Örneğin, açılıp kapanan bir köprünün bu durumu seri fotoğraflarla
saptayarak köprünün işlevi tespit edilebilir. Bu tür çekimlerde
de işlevi daha iyi anlatmak için hep aynı açıyı kullanmakta büyük
yarar vardır.
1-12.Resmi Evrakta Kullanmak İçin
Fotoğrafçıdan bir yapının tadilatı öncesi fotoğraflanması
istenebilir. Gerek yapı sahibi, gerekse işi yapacak mimar tarafından,
tadilat öncesi ve sonrası yapıyı kontrol etmek ve özelliklerinin
bozulmaması için fotoğraflanması istenebilir. Bu gibi çekimlerde
fotoğrafçı, varsa yapının planının isteyerek, bir metod dahilinde
yapıyı fotoğraflamalı, eğer yapının planı yok ise, en ince ayrıntılarına
kadar yapıyı fotoğrafa aktarmalıdır. Belediyeler ve tapu müdürlükleri
yaptıkları işlem sırasında yapının durumunu fotoğraflayıp arşivlerler.
Örneğin, iskan izni ve kat mülkiyeti için işlem yapılırken, mutlaka
yapının dış fotoğrafları istenir.
Öğr.Gör.Özer KANBUROĞLU
M.Ü.Güzel Sanatlar Fakültesi
FOTOĞRAF BÖLÜMÜ
|
