|
FOTOGRAF VE MİMARİ (3)
Öğr.Gör.Özer KANBUROĞLU
Mimari Fotoğrafta Boyutları Kontrol Etmek
(Bu yazı "Fotoğraf ve Mimari" konulu serinin 3. bölümü
olup, önceki yazılar 11
ve 12. sayılarda
yayınlanmıştır)
Tek Boyutlu Kontrol
Teknik Kamera ile en çok yapılan, ve en kolay yöntemdir.
Teknik Kameranın, ön çerçevesinin yukarı, aşağı kaydırılması ile,
yapının dik elemanlarının filmin dikey kenarlarına, yapının yatay
elamanlarının ise filmin yatay kenarına paralel olmasını sağlayarak
çekimin gerçekleştirilmesidir.
İki Boyutlu Kontrol
Yapının sadece bir yüzü değil, iki yüzü
birden istendiğinde uygulanan bir yöntemdir. Genellikle, yapının
ön yüzüyle birlikte yan yüzü, ya da yapının ön yüzüyle birlikte
üst yüzü de istenir. Teknik Kamera hareketleriyle yapının dikey
ve yatay elemanlarının filmin kenarlarına paralel gelmesini sağlayarak
çekimi gerçekleştiririz. Bunu gerçekleştirmek için, ilk önce kamerayı
yapıya paralel olacak şekilde yerleştiririz. Daha sonra birinci
aşamada ön çerçeve yukarı kaydırılarak, buzlu camda, yapının tamamının
görüntüye girmesini sağlarız. Daha sonra kamerayı, yapının görülmesi
istenen yüzünü görecek şekilde yapının ön yüzüne olan paralelliğini
koruyarak sola kaydırırız. Bu sırada, yapının görülmesi istenen
yüzünü görüntü alanı içine almak için de arka çerçeveyi, yeterince
sola kaydırırız.
Üç Boyutlu Kontrol
Yapının, üç yüzünün de istendiği hallerde
uygulanır. Teknik kamera, ayarlanırken hem yapının üç yüzü verilir,
hemde kenarların film kenarına paralel olması sağlanır. Bunu gerçekleştirmek
için, ilk önce kamerayı yapıya paralel olarak, ön ve üst yüzlerini
görecek şekilde yerleştiririz. Daha sonra birinci aşamada ön çerçeveyi
aşağı kaydırarak, buzlu camda yapının tamamının görüntüye girmesini
sağlarız. Daha sonra kamerayı, yapının görülmesi istenen yüzünü
görecek şekilde yapının ön yüzüne olan paralelliğini koruyarak
sola kaydırırız. Bu sırada yapının görülmesi istenen yüzünü görüntü
alanı içine almak için de arka çerçeveyi yeterince sola kaydırırız.
Gerek iki boyutlu, gerekse üç boyutlu kontrolu anlatırken, kameranın
öncelikle bir cephe eksenine paralel yerleştirilerek düşeylerin
düzeltilmesi gerektiğini sonra da istenen yan cepheyi görecek
şekilde kameranın yana kaydırılması gerektiğini belirtmiştim.
Ancak, bu sadece analitik bir anlatımı gerçekleştirmek için kurgulanmıştır.
Yoksa pratikte kamera, iki boyutlu kontrol için, görülmesi istenen
iki cepheyi ya da üç boyutlu kontrol için, görülmesi istenen üç
cepheyi görecek şekilde yerleştirildikten sonra, yukarıda anılan
kamera hareketleri peşpeşe gerçekleştirilir.
Sabit Gövdeli Fotoğraf Makinaları ile Perspektif
Kontrolu
Bütün sabit gövdeli SLR tip fotoğraf makinalarında,
film ve objektif düzlemleri birbirine paraleldir. Film objektife
paralel yerleştirilir ve objektif ekseni üzerine ortalanır. Eğer
bir yapının bütün yüksekliği birlikte çekilmek isteniyorsa, sabit
gövdeli fotoğraf makinası doğal olarak yukarı doğru tutulmak zorunda
kalınır. Bu da yapının ön yüzünü temsil eden düzleme paralel film
düzleminin geriye eğilmesi sonucu, obje görüntüsünün film üzerine
düşen ölçeğinde değişiklikler meydana getirir.Başka bir tanımla,
görüntüdeki dikeyler yukarı doğru yakınlaşmaya başlar. Bu da yapının
insan beyinde arkaya doğru düşüyormuş gibi algılamasına neden
olur. Diğer izlenen olay ise, doğal olarak yapının dikeylerinin
filmin kenarlarına paralelliğini kaybetmesidir. Yapının görüntüsündeki
dikeylerinin paralelliğinin bozulmaması için, film düzlemi kesinlikle
dik tutulmalıdır. Bir yapının tüm yüksekliğini tamamen alabilmek
için 3 adet alternatif yöntem vardır.
Yapının Ortasına Yükselmek
ikinci yol ise, fotoğraf makinasını yapıya paralel
tutmaktır. Fakat, uygun odak uzaklığına sahip bir geniş açı objektifimiz
yok ise, yapının sadece alt tarafını alarak, çekimi uygun şekilde
gerçekleştiremeyiz. Dolayısıyla, uygun bir geniş açı objektif
ile çekimi tamamlarız. Bu çekimdeki en büyük zaaf ise. geniş açı
objektifin, ön kısmı yani zemini fotoğraf karesi içine almasıdır.
Bu yüzden ön tarafın baskı aşamasında istenmediği takdirde atılmalıdır.
Fotoğraf makinası, çekilecek olan yapının tam orta noktasına getirilir.
Bu, yapının karşısındaki başka bir yapıya çıkarak, bir itfaiye
aracının merdivenlerini kullanarak ya da bir vinç kiralayarak
yapılabilir. Bu hareket uygulandığında yani optik eksen yapının
yatayda ve dikeyde tam orta noktasına getirildiğinde, yapının
alt üst ve yan kenarları filmin alt üst ve yan kenarlarına paralel
olur.
Fotoğraf Makinasını Yapıya Paralel Tutmak
İkinci yol ise, fotoğraf makinasını yapıya paralel
tutmaktır. Fakat, uygun odak uzaklığına sahip bir geniş açı objektifimiz
yok ise, yapının sadece alt tarafını alarak, çekimi uygun şekilde
gerçekleştiremeyiz. Dolayısıyla, uygun bir geniş açı objektif
ile çekimi tamamlarız. Bu çekimdeki en büyük zaaf ise. geniş açı
objektifin, ön kısmı yani zemini fotoğraf karesi içine almasıdır.
Bu yüzden ön tarafın baskı aşamasında istenmediği takdirde atılmalıdır.
P.C. Objektif ile Perspektif Kontrolu Yapmak
Mimari çekimlerde, Teknik kamera'nın olmadığı durumlarda
uygun odak uzaklığına sahip, P.C. objektiflerle, sınırlı da olsa
perspektif kontrolu yapılır. Bu objektiflerin bazıları ile perspektif
düzeltmelerini, bazıları ile hem perspektif düzeltmelerini, hemde
Scheimpflug hareketlerini yapabiliriz. Bazı sabit gövdeli fotoğraf
makinalarının bu tip objektifleri vardır. P.C. objektiflerin en
önemli özelliği, net görüntü dairesi çapının format diyagonalinden
büyük olması ve merkezden kaydırma hareketini yapabilmesidir.
Gerek 35 mm., gerekse orta format fotoğraf makinalarının sabit
objektiflerinin net görüntü dairesi çaplarının format diyagonalinden
daha fazla olması gerekmez. Çünkü, bu fotoğraf makinalarında hem
ön eleman, yani objektif düzlemi, hemde arka eleman, yani film
düzlemi sabittir yerinden oynamaz. Ancak P.C. objektifler merkezden
kaydırma yaptığı için, net görüntü çapları aynı odak uzaklığına
sahip sabit objektiflerin net görüntü dairesinden daha fazla olmak
zorundadır. Böylece, standart bir objektif kullanarak düzeltemeyeceğimiz
perspektif bozukluklarını düzeltme şansımız doğacaktır. P.C. objektifler,
özel olarak daha geniş net görüntü dairesine göre tasarlandıklarından,
optik eksene göre örneğin, 11 milimetrelik bir kaymaya imkan verirler.
Bu kayma özellikle bir yapıyı çekerken,
 |
düşeylerin üstte birbirine yaklaşmasını önleyecek
şekilde fotoğraflamaya imkan verir. Yukarı doğru bu daralma, film
düzleminin obje düzlemine paralel olmadığı zamanlarda belirgindir.
Bu objektifler, küçük ve dar alanlarda fotoğrafçıya rahat çalışma
imkanı verirler.P0 objektif kullanırken dikkat edeceğimiz önemli
husus, yapıdan uzaklaştıkça perspektifi kontrol etme şansımızın
çoğalmasıdır. Yaklaştıkça düzeltme şansımız azalır. Aynı miktarda
merkezden kaydırma olanağına sahip objektifler arasında, odak
uzaklığı en kısa olanının düzeltme şansı, diğerlerine göre en
azdır. Çünkü, en geniş açılı olan ile yapıya daha fazla yaklaşma
olanağı olacağından, eşit miktardaki kaydırma bu objektif için
yetersiz kalır. Halbuki, dar açıyla zorunlu olarak yapıdan uzaklaşılacağı
için perspektif kontrolu daha kolaylaşacaktır.
|
